नेपाली भाषाको सही सिकाइले अंग्रेजी बोल्न सजिलो बनाउँछ: उच्चारण किन महत्वपूर्ण छ
जब म अमेरिकामा थिएँ, त्यहाँ मैले अंग्रेजी बोल्दा पनि मानिसहरू प्रायः मलाई बुझ्न कठिनाइ महसुस गर्थे। एउटा घटना अझै याद छ – म होटल मा मेरो फोन नम्वर टिपाउदै थिए , तर मेरो भनाइ बुझ्न होटल क्लार्क लाई निकै गाह्रो भयो। म "zero" लाई "Jiro" भन्दै थिएँ, जसले धेरै अन्योलता सिर्जना गर्यो। यस्तो अनुभव मसँग बारम्बार भयो, विशेष गरी त्यस्ता शब्दहरूमा जहाँ ध्वनिहरू मिल्दाजुल्दा हुन्छन् र जुन हामी नेपाली बोल्नेहरूका लागि चुनौतीपूर्ण हुन्छ।
नेपाली भाषामा हामीसँग तीन प्रकारका "स" ध्वनि छन्, जसलाई तीनवटा भिन्न अक्षरहरूले प्रतिनिधित्व गर्छन् – स, श, र ष। तर, हामी प्रायः यी अक्षरहरूको भिन्न उच्चारणलाई ध्यान दिनुभन्दा पनि अर्थमा मात्र ध्यान दिन्छौं। मैले पहिलो पटक अंग्रेजी सिक्दा "sea" को "s" र "she" को "sh" मा संघर्ष गरें, किनकि मेरो दिमागमा यी लगभग एकै जस्ता लाग्थे। आखिर, मेरो मातृभाषाले मलाई यस्तो ध्वनि फरक गर्नको लागि तालिम दिएको थिएन। त्यस्तै गरी, नेपालीमा "भ" ध्वनिलाई प्रायः अंग्रेजीको "v" को रूपमा लेख्ने गरिन्छ, जसले गर्दा भाषान्तरण गर्दा अन्योलता पैदा हुन्छ।
यस अनुभवले मलाई थाहा भयो कि नेपाली विद्यार्थीहरूलाई सुरुबाटै सही उच्चारण सिकाउनु कति महत्त्वपूर्ण छ। परम्परागत रूपमा, नेपाली सिकाइमा धेरैजसो अर्थ र रटाइमा ध्यान दिइएको छ, तर उच्चारणमा ध्यान दिइएको छैन। तर, नेपालीमा सही उच्चारण बुझ्नुले केवल नेपालीमै स्पष्टता ल्याउँदैन, यो विदेशी भाषाहरू, विशेष गरी अंग्रेजी सिक्नका लागि राम्रो आधार पनि बनाउँछ।
फेरि तीनवटा "स" ध्वनिको उदाहरणलाई लिऊँ। प्रत्येक ध्वनिको संस्कृतमा फरक उत्पत्ति छ, तर आधुनिक नेपाली भाषामा बोल्नेहरूले स, श, र ष बीच भिन्नता थाहा पाउँदैनन्। यद्यपि, यदि हामीले यी भिन्नताहरूलाई सावधानीपूर्वक सिकायौँ भने, यसले हामीलाई अंग्रेजीका यस्तै मिल्दोजुल्दा ध्वनि सुन्न र उच्चारण गर्न सहज बनाउन सक्छ। यो ध्वनि भिन्नतामा ध्यान दिनाले अन्योलता र गलत बुझाइहरूलाई हटाउन मद्दत पुर्याउन सक्छ।
अर्को कुरा भनेको "भ" र "v" ध्वनिलाई कसरी सिकिन्छ भन्ने हो। नेपालीमा हामी 'v' लाई “भी” भनेर लेख्छौं, जुन "bha" जस्तै उच्चारण हुन्छ, तर अंग्रेजीको “v” नेपाली “भी” भन्दा अलि फरक हुन्छ, मृदु हुन्छ । यस्तो भिन्नता अन्योलपूर्ण हुन्छ, किनकि हाम्रो मनले एउटा विशेष अक्षरलाई यस्तो ध्वनिसँग जोडेको छ जुन वास्तवमा अंग्रेजीमा मेल खाँदैन। यो थुप्रै ध्वनिमा दोहोरिने यस्तो ढाँचाले सही उच्चारण किन महत्वपूर्ण छ भन्ने कुरा अझ स्पष्ट बनाउँछ।
नेपालीलाई व्यवस्थित रूपमा सिकाउँदा, हामीले उच्चारण अभ्यासलाई पनि समेट्नु पर्छ जसले प्रत्येक ध्वनिलाई जस्ताको तस्तै सिकाउन मद्दत गर्छ। यदि शिक्षकहरूले सुरुमा नै उच्चारणमा जोड दिनुभयो भने, विद्यार्थीहरूले नयाँ ध्वनि सिक्न सजिलो हुनेछ र उनीहरूले अंग्रेजी तथा अन्य भाषामा पनि सजिलो अनुभूति गर्नेछन्।
अन्त्यमा, हाम्रो लक्ष्य भनेको हाम्रो उच्चारण पूरै नबदल्ने र अंग्रेजीको मातृभाषी झैँ बोल्ने होइन। बरु, यो स्पष्टता र बुझाइलाई बढावा दिनु हो, जसले वक्ता र श्रोता दुबैलाई लाभ दिन्छ। नेपाली भाषामा सही उच्चारण विकास गर्नु भनेको भाषागत लचिलोपनको लागि लगानी गर्नु हो, जसले बहुभाषिक दक्षता बढाउँछ र अन्ततः हामीलाई विश्वव्यापी रूपमा प्रभावकारी सञ्चारकर्ता बनाउँछ।
बढ्दो अन्तरसम्बन्धित संसारमा, यो सीपले आउँदो पुस्तालाई लाभान्वित गर्नेछ, चाहे यो विदेशमा अध्ययन र भ्रमणका लागि होस्, वा कुनै पनि विश्वव्यापी वातावरणमा आत्मविश्वासका साथ पारस्परिक सञ्चारका लागि होस्।